Türkiye’nin florası, bilim insanlarının yürüttüğü titiz çalışmalarla her yıl yeni türlerle zenginleşmeye devam ediyor. Son olarak, Denizli'nin doğasıyla ünlü Çameli ilçesinden önemli bir keşif haberi geldi. Emekli Fen Bilgisi Öğretmeni Rıfat Özdemir’in doğa yürüyüşü esnasında dikkatini çeken bitki, yapılan detaylı incelemeler sonucunda yeni bir tür olarak tanımlandı. Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi ve Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Yıldırım ve ekibi, bu bitkiye "Cephalaria cameliensis" ismini verdi.
Keşif Süreci ve Bilimsel Değerlendirme
Bitkinin keşfi, yaklaşık iki yıl süren Biyoçeşitlilik Envanteri çalışmaları sırasında gerçekleşti. Prof. Dr. Hasan Yıldırım, "Yeni tür, bölgenin doğasını yakından takip eden emekli öğretmen Rıfat Özdemir tarafından tespit edildi. Akdeniz Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü'nden Prof. Dr. Ramazan Süleyman Göktürk ile birlikte yaptığımız kapsamlı morfolojik değerlendirmeler, bu bitkinin mevcut türlerle örtüşmediğini ortaya koydu" şeklinde konuştu. Ayrıca, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi'nden Doç. Dr. Ergün Kaya’nın gerçekleştirdiği moleküler analizler, bitkinin bağımsız bir takson olduğunu doğruladı. Bu süreç sonunda, bitkinin tamamen yeni bir tür olduğu kanıtlandı ve ilgili makale, taksonomi alanında saygın bir dergi olan Phytotaxa’da yayımlandı.
Tehdit Altındaki Tür: Cephalaria cameliensis
Prof. Dr. Yıldırım, Cephalaria cameliensis'in habitatının oldukça sınırlı olduğunu ve yalnızca Denizli-Çameli ve Muğla-Fethiye arasında, 1350 ile 1850 metre yüksekliklerde yayıldığını belirtti. Bitkinin yaprak yapısı ve çiçek özellikleri, Cephalaria saldaensis, Cephalaria dirmilensis ve Cephalaria lycica gibi yakın türlerden belirgin farklılıklar göstermektedir. Moleküler analizler, bu farklılıkların türün bağımsız bir takson olduğunu desteklediğini gösteriyor. Ancak, yoğun otlatma baskısı nedeniyle bu türün IUCN kriterlerine göre 'Tehlikede (EN)' kategorisinde değerlendirilmesi gerektiği vurgulanıyor.
Türkiye'deki Cephalaria Türleri ve Ekolojik Önemi
Prof. Dr. Yıldırım, Cephalaria cinsinin dünya genelinde yaklaşık 100 türle temsil edildiğini ve Türkiye’nin bu cins için önemli bir çeşitlenme merkezi olduğunu ifade etti. Son dönemde yapılan çalışmalarla birlikte Türkiye'de en az 47 Cephalaria türünün varlığı kesin olarak ortaya konmuş, bunların neredeyse yarısı endemik özellik taşımaktadır. Cephalaria cameliensis ve Cephalaria dumanii türlerinin eklenmesiyle, Türkiye’deki toplam Cephalaria tür sayısı 49'a ulaşmış ve endemik türlerin sayısı 25'e çıkmıştır. Bu artış, Anadolu’nun bu cins içindeki küresel önemini ve yüksek endemizm oranını daha belirgin hale getirmektedir.
Prof. Dr. Yıldırım, Çameli’nin doğasını koruma konusunda duyarlı bir ilçe olduğunu, bu keşfin Anadolu’nun eşsiz ekolojik mirasının ve yerel halkın doğaya olan duyarlılığının bilime nasıl katkı sağladığını bir kez daha gösterdiğini ifade etti. Çameli Belediyesi ve Belediye Başkanı Cengiz Arslan’a sundukları desteklerden ötürü teşekkür eden Yıldırım, doğanın saklı güzelliklerini gün yüzüne çıkaran bu tür keşiflerin artmasının Anadolu biyotasının henüz keşfedilmeyi bekleyen zenginliğini gözler önüne serdiğini belirtti.
