Ankara Barosu'na kayıtlı görme engelli avukat Turhan İçli, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü dolayısıyla yaptığı açıklamada, 2026 yılı merkezi yönetim bütçesinde engellilere ayrılan kaynağın yüzde 2'nin altında kalmasına dikkat çekti. İçli, bu durumun sosyal adalet, hukuk ve insanlık vicdanı ile bağdaşmadığını belirterek, engellilerin nüfusa oranlarıyla uyumlu bir bütçe payı talep etti.
Bütçede Engellilere Ayrılan Pay Yetersiz
Engellilerin Haklarına Erişim Platformu Sözcüsü olan Turhan İçli, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu'nda 8 Aralık'ta görüşülmeye başlanacak 2026 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi hakkında değerlendirmelerde bulundu. İçli, Türkiye'deki engelli bireylerin nüfusun yüzde 12'sini oluşturduğunu ve bunun yaklaşık 10 milyon kişiye tekabül ettiğini hatırlatarak, 2026 yılı bütçesinden engellilere düşen payın bu oranın çok altında kaldığını ifade etti. İçli, bu durumun sosyal adalet ilkelerine aykırı olduğunu vurguladı.
Engellilerin Hak Kayıpları ve ÖTV Düzenlemeleri
Avukat İçli, engellilerin yaşadığı sorunları kamuoyuyla paylaşmanın önemine değinerek, son yıllarda engellilerin haklarının kısıtlandığını belirtti. Yıl başında yapılan düzenlemelerle, engellilerin ÖTV'siz araç alma hakkına getirilen sınırlamalar nedeniyle araç edinmenin zorlaştığını ifade etti. Daha önce engellilerin ÖTV'den muaf olarak araç satın alabileceğini, ancak yeni düzenlemeyle bu sürenin 10 yıla çıkarıldığını ve araçlarda yüzde 40 yerlilik şartı getirildiğini hatırlattı. İçli, bu durumun engellilerin ihtiyaçlarına uygun araçların bulunmasını zorlaştırdığını belirtti.
Emeklilik Hakkındaki Değişiklikler
İçli, 7538 sayılı kanunla engellilerin emeklilik koşullarının ağırlaştırıldığını ve engellilik oranının kaldırıldığını belirtti. Yeni düzenlemenin, engellilerin erken emeklilik hakkını fiilen ortadan kaldırdığını vurgulayan İçli, söz konusu düzenlemelerin iptali için Anayasa Mahkemesi'ne başvurduklarını açıkladı. İçli, Anayasa Mahkemesi'nden bu yasaların iptalini, hükümetten ise düzenlemeleri geri çekmesini talep ettiklerini ifade etti.
Engelliler Bakanlığı İhtiyacı
Mevcut sistemin engelli sorunlarını tek başına çözmekte yetersiz kaldığını dile getiren İçli, bağımsız bir bütçeye sahip "Engelliler Bakanlığı" kurulması gerektiğini vurguladı. Engellilerin fiziksel çevreye, bilgiye ve haklara erişimde ciddi engellerle karşılaştığını belirten İçli, kapsamlı bir engelliler yasasının çıkarılmasının önemine dikkat çekti. Ayrıca, Türkiye'de engellilere yönelik olumsuz değer yargılarının toplumda yerleşik olduğunu ve bu durumun ayrımcılığa yol açtığını söyledi.
Parlamenter Sistem Talebi
Konuşmasının devamında, mevcut Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin engellilerin haklarını savunmadaki etkisini eleştiren İçli, demokrasi açısından parlamenter sistemin gerekliliğine vurgu yaptı. İçli, geçmişte derdini çözmek için parlamentoya başvurmanın daha etkili olduğunu, ancak şu anki sistemin bu süreci zorlaştırdığını belirtti. Bu bağlamda, engellilerin demokratik parlamenter rejim talebinin önemine dikkat çekti.
